Απόσπασμα από το κείμενο της Αμαλίας Ρούβαλη στην παρουσίαση των "Χάρτινων Ζωών".
Τις φέρει και τις τρεις’ κάποτε μία υπερισχύει αλλά οι άλλες δύο βρίσκονται πάντα από πίσω, τρέφοντας τα μετόπισθεν του ψυχισμού της και εφοδιάζοντάς την με άφθονο υλικό για μυθοπλασία.Τούτη τη φορά αφήνει τη μεσογειακή Αλεξάνδρεια και τις όχθες του Νείλου για τα παράλια της Μικρασίας. Στήνει το σκηνικό της στη Θεσσαλονίκη τα χρόνια μετά την καταστροφή του ’22 και ξεκινάει το ταξίδι, διατρέχοντας άλλοτε γοργά άλλοτε σε αργά πλάνα-σεκάνς τις δεκαετίες της Ελληνικής κοινωνίας φτάνοντας στο σχεδόν σήμερα, υπό το φως των κοσμοϊστορικών γεγονότων ολόκληρου περίπου του 20ου αιώνα.
Οι Χάρτινες Ζωές είναι γερά υφασμένο μυθιστόρημα χαρακτήρων, τόσο γυναικείων,όσο και ανδρικών.Τρεις είναι, λοιπόν, οι κύριοι γυναικείοι χαρακτήρες: η δωρική, με τα χρόνια, μορφή της Μαριάνθης, η οποία μεταφέρθηκε νέα κοπέλλα από το θερμοκήπιο της τρυφηλήςζωής της εύπορης οικογένειάς της στη Σμύρνη στις προσφυγικές κακουχίες της Θεσσαλονίκης στην δεκαετία του ’20. Η μαχήτρια του ΕΑΜ Μέλπωπου αποδρά στο Λένινγκραντ και γίνεται Βικτωρία και η κόρη της Ανθή, καρπός του έρωτά της στη Ρωσία, που καλύπτει μικροαστικά με το γάμο της με τον γιο της Μαριάνθης,Βαγγέλη. Εμφανίζονται εδώ δορυφορικά οι ανδρικοί χαρακτήρες, τους οποίους η συγγραφέας πλάθει το ίδιο αδρά, προικίζοντάς τους με ενδιαφέροντα στοιχεία.
Η Πέρσα Κουμούτση χαρίζει στοιχεία συνέχειας σε συμπεριφορά και στάση ζωής όχιμόνο στους γυναικείους αλλά και στους αντρικούς της ήρωες.Η συγγραφέας συνθέτει με μαεστρία ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα που οι αρετέςτου γίνονται εμφανείς στην προσεκτική ανάγνωση. Με χρονισμούς που υπηρετούν λειτουργικά τον μύθο. Η Πέρσα Κουμούτση δεν εμπλέκεται συναισθηματικάστις περιπέτειες των ηρωϊδων και των ηρώων της, λες και αρνείται από θέση να συμπάσχει. Στέκει στην απέναντι άκρη και τους παρατηρεί μακροσκοπικά και μεψύχραιμο μάτι να πάσχουν και να σώζονται ή να μην σώζονται. Αυτή η αντιμετώπιση στη γραφή των ιστοριών προσθέτει βάθος και σασπένς στο μυθιστόρημα, χαρίζοντάςμας συνεχείς μικρές ανατροπές που συγκρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον μας.
Μεταξύ άλλων, εισάγει το θέμα της σχέσης μαθήτριας-καθηγητή, προσφιλές στη λογοτεχνία. Στην προκειμένη περίπτωση, η Κουμούτση το χρησιμοποιεί ως πρόσχημα για να θέσει εδώ το ζήτημα του άνισου έρωτα μεταξύ του μεγαλύτερου de factο σε ηλικία καθηγητή, κλειδοκράτορα της γνώσης και στον έρωτα και της καθ’ όλα μαθήτριας, στη γνώση γενικά και στην εμπειρία του έρωτα, ειδικότερα.
Σαν μικρογραφία οικογενειακής saga, οι Χάρτινες Ζωές είναι ζωές αδύναμες και φτενές σαν το χαρτί, ζωές αχνά αποτυπωμένες στο χαρτί, ζωές που κόβουν σαν ξυράφι, καθώς το χαρτί, ισχυρές, σαν το χαρτί που τις διαιωνίζει χωρίς, ίσως, να βιωθούν, εντέλει, μη-ζωές;
Δύο είναι τα θέματα που αναδύονται ανάγλυφα από τις Χάρτινες Ζωές: πραγματωμένος ή ανεκπλήρωτος έρωτας και η έννοια της ελευθερίας των σύγχρονων γυναικών στο σκέπτεσθαι, το πράττειν και δημιουργείν, το αυτεξούσιο της ύπαρξής τους, δηλαδή. Κατ’ επέκτασιν, η φενάκη και τα εμπόδια των πολιτικο-κοινωνικών συνθηκών, οι δια γυμνού οφθαλμού ορατές διαφορές στην ψυχοσύνθεση των δύοφύλων. Η Πέρσα Κουμούτση στοχάζεται πάνω στα ερείπια αλλοτινών βίων γυναικών, στις επιρροές από την Ιστορία πάνω στις ζωές τους, καθώς τις ζουν και δεν τις ζουν.
Φτάνοντας στο σήμερα, η εγγονή Ανθή αποφασίζει να τα παίξει όλα για όλα και ν’ ακολουθήσει τον μοναδικό δρόμο που της είχε απομείνει, πριν να είναι οριστικά αργά. Τον δρόμο προς την ελευθερία, σπάζοντας όλα τα οικογενειακά, αταβιστικά, πολιτιστικά και επινοημένα, εν πολλοίς, δεσμά.
Τα σπάει και για τις δύο προγόνους της και για λογαριασμό τους. Αποδίδονταςδικαιοσύνη. Το σημαντικότερο, χαρίζοντας δικαίωση στις ματαιωμένες ζωές της γιαγιάς και της μητέρας της. Είναι ο μοναδικός τρόπος λύτρωσης και των τριών.
Για να ανατρέψει η συγγραφέας το δικό της ως τώρα μότο: «το ανεκπλήρωτοπαραμένει αναπόδραστο».
Αυτό είναι το 5ο μυθιστόρημα της Πέρσας Κουμούτση. Αφιέρωσε μέχρι σήμερα 4 στην πατρίδα όπου γεννήθηκε, την Αίγυπτο, και τώρα περνάει στα πάτρια. Ποια,όμως, πάτρια; Η Πέρσα Κουμούτση πατάει γερά πάνω σε τρεις κουλτούρες: Στην Ελληνική της, αλλά της διασποράς, με όσα αυτό συνεπάγεται, στην μικρασιατική της και στην αραβική της Αιγύπτου.
Τις φέρει και τις τρεις’ κάποτε μία υπερισχύει αλλά οι άλλες δύο βρίσκονται πάντα από πίσω, τρέφοντας τα μετόπισθεν του ψυχισμού της και εφοδιάζοντάς την με άφθονο υλικό για μυθοπλασία.Τούτη τη φορά αφήνει τη μεσογειακή Αλεξάνδρεια και τις όχθες του Νείλου για τα παράλια της Μικρασίας. Στήνει το σκηνικό της στη Θεσσαλονίκη τα χρόνια μετά την καταστροφή του ’22 και ξεκινάει το ταξίδι, διατρέχοντας άλλοτε γοργά άλλοτε σε αργά πλάνα-σεκάνς τις δεκαετίες της Ελληνικής κοινωνίας φτάνοντας στο σχεδόν σήμερα, υπό το φως των κοσμοϊστορικών γεγονότων ολόκληρου περίπου του 20ου αιώνα.
Οι Χάρτινες Ζωές είναι γερά υφασμένο μυθιστόρημα χαρακτήρων, τόσο γυναικείων,όσο και ανδρικών.Τρεις είναι, λοιπόν, οι κύριοι γυναικείοι χαρακτήρες: η δωρική, με τα χρόνια, μορφή της Μαριάνθης, η οποία μεταφέρθηκε νέα κοπέλλα από το θερμοκήπιο της τρυφηλήςζωής της εύπορης οικογένειάς της στη Σμύρνη στις προσφυγικές κακουχίες της Θεσσαλονίκης στην δεκαετία του ’20. Η μαχήτρια του ΕΑΜ Μέλπωπου αποδρά στο Λένινγκραντ και γίνεται Βικτωρία και η κόρη της Ανθή, καρπός του έρωτά της στη Ρωσία, που καλύπτει μικροαστικά με το γάμο της με τον γιο της Μαριάνθης,Βαγγέλη. Εμφανίζονται εδώ δορυφορικά οι ανδρικοί χαρακτήρες, τους οποίους η συγγραφέας πλάθει το ίδιο αδρά, προικίζοντάς τους με ενδιαφέροντα στοιχεία.
Η Πέρσα Κουμούτση χαρίζει στοιχεία συνέχειας σε συμπεριφορά και στάση ζωής όχιμόνο στους γυναικείους αλλά και στους αντρικούς της ήρωες.Η συγγραφέας συνθέτει με μαεστρία ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα που οι αρετέςτου γίνονται εμφανείς στην προσεκτική ανάγνωση. Με χρονισμούς που υπηρετούν λειτουργικά τον μύθο. Η Πέρσα Κουμούτση δεν εμπλέκεται συναισθηματικάστις περιπέτειες των ηρωϊδων και των ηρώων της, λες και αρνείται από θέση να συμπάσχει. Στέκει στην απέναντι άκρη και τους παρατηρεί μακροσκοπικά και μεψύχραιμο μάτι να πάσχουν και να σώζονται ή να μην σώζονται. Αυτή η αντιμετώπιση στη γραφή των ιστοριών προσθέτει βάθος και σασπένς στο μυθιστόρημα, χαρίζοντάςμας συνεχείς μικρές ανατροπές που συγκρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον μας.
Μεταξύ άλλων, εισάγει το θέμα της σχέσης μαθήτριας-καθηγητή, προσφιλές στη λογοτεχνία. Στην προκειμένη περίπτωση, η Κουμούτση το χρησιμοποιεί ως πρόσχημα για να θέσει εδώ το ζήτημα του άνισου έρωτα μεταξύ του μεγαλύτερου de factο σε ηλικία καθηγητή, κλειδοκράτορα της γνώσης και στον έρωτα και της καθ’ όλα μαθήτριας, στη γνώση γενικά και στην εμπειρία του έρωτα, ειδικότερα.
Σαν μικρογραφία οικογενειακής saga, οι Χάρτινες Ζωές είναι ζωές αδύναμες και φτενές σαν το χαρτί, ζωές αχνά αποτυπωμένες στο χαρτί, ζωές που κόβουν σαν ξυράφι, καθώς το χαρτί, ισχυρές, σαν το χαρτί που τις διαιωνίζει χωρίς, ίσως, να βιωθούν, εντέλει, μη-ζωές;
Δύο είναι τα θέματα που αναδύονται ανάγλυφα από τις Χάρτινες Ζωές: πραγματωμένος ή ανεκπλήρωτος έρωτας και η έννοια της ελευθερίας των σύγχρονων γυναικών στο σκέπτεσθαι, το πράττειν και δημιουργείν, το αυτεξούσιο της ύπαρξής τους, δηλαδή. Κατ’ επέκτασιν, η φενάκη και τα εμπόδια των πολιτικο-κοινωνικών συνθηκών, οι δια γυμνού οφθαλμού ορατές διαφορές στην ψυχοσύνθεση των δύοφύλων. Η Πέρσα Κουμούτση στοχάζεται πάνω στα ερείπια αλλοτινών βίων γυναικών, στις επιρροές από την Ιστορία πάνω στις ζωές τους, καθώς τις ζουν και δεν τις ζουν.
Φτάνοντας στο σήμερα, η εγγονή Ανθή αποφασίζει να τα παίξει όλα για όλα και ν’ ακολουθήσει τον μοναδικό δρόμο που της είχε απομείνει, πριν να είναι οριστικά αργά. Τον δρόμο προς την ελευθερία, σπάζοντας όλα τα οικογενειακά, αταβιστικά, πολιτιστικά και επινοημένα, εν πολλοίς, δεσμά.
Τα σπάει και για τις δύο προγόνους της και για λογαριασμό τους. Αποδίδονταςδικαιοσύνη. Το σημαντικότερο, χαρίζοντας δικαίωση στις ματαιωμένες ζωές της γιαγιάς και της μητέρας της. Είναι ο μοναδικός τρόπος λύτρωσης και των τριών.
Για να ανατρέψει η συγγραφέας το δικό της ως τώρα μότο: «το ανεκπλήρωτοπαραμένει αναπόδραστο».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου