Παρουσίαση του βιβλίου: "ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΪΡΟΥ"

Κριτική-παρουσίαση του βιβλίου από το "Diavasame.gr"

Μια ακόμα κριτική-παρουσίαση του βιβλίου από την Ευμορφία Ζήση στο "Diavasame.gr"

ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΪΡΟΥ

Συντάκτης: Ευμορφία Ζήση

Εκδοτικός Οίκος

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Συγγραφέας

Πέρσα Κουμούτση

Κατηγορία

Ελληνική Λογοτεχνία

ISBN

978-618-01-0511-7

Σελίδες

232

«Κάποιοι άνθρωποι δεν αποχωρούν, δε φεύγουν ποτέ από κοντά μας. Επιμένουν να ανασαίνουν στη ζωή μας είτε ως θύμηση, ως σκέψη, είτε ακόμα ως ενεργή και ζώσα ύπαρξη στο υποσυνείδητό μας» (σελ.95).

Η Πέρσα Κουμούτση γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου. Σπούδασε αγγλική και αραβική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου και παρακολούθησε μαθήματα μετάφρασης και διερμηνείας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης (AUC). Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1983 και δίδαξε στη μέση και ανώτερη εκπαίδευση, αλλά από το 1992 ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη λογοτεχνική μετάφραση από τα αραβικά και τα αγγλικά. Σημαντικός σταθμός στη ζωή της ήταν οι μεταφράσεις στα ελληνικά του μεγαλύτερου μέρους του έργου του Αιγύπτιου νομπελίστα συγγραφέα Ναγκίμπ Μαχφούζ. Ακολούθησαν και μεταφράσεις άλλων έργων Αράβων συγγραφέων, καθώς και αραβική ποίηση. Στο μεταφραστικό της έργο συγκαταλέγεται και η μετάφραση του Κορανίου. Το 2001 τιμήθηκε για το σύνολο των μεταφράσεών της με το Διεθνές Βραβείο Κ. Π. Καβάφη, ενώ το 2006 το αιγυπτιακό κράτος της απένειμε τιμητικό μετάλλιο για τη συνεισφορά της στην προώθηση και προβολή της αιγυπτιακής λογοτεχνίας. Από το 2002 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει πέντε μυθιστορήματα.

Το μυθιστόρημα «Στους δρόμους του Καΐρου: Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ», θα μπορούσε να θεωρηθεί απόρροια της μελέτης και ενασχόλησης της συγγραφέως με το έργο του μεγάλου νομπελίστα συγγραφέα, αλλά και της ιδιαίτερης σχέσης που είχε αναπτύξει μαζί του για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες: «Πολλοί άλλοι ασχολήθηκαν –και ενδεχομένως στο μέλλον θα ασχοληθούν με το έργο του–, αλλά η δική μας σχέση μοιάζει με εκείνη των εραστών που άγγιξαν το υπέρτατο σημείο ηδονής και, χορτασμένοι πια, τράβηξαν για πιο γήινες και λιγότερο απαιτητικές συγκινήσεις» (σελ. 219). Εκτός από το συγγραφικό του έργο, η συγγραφέας βασίστηκε και σε άρθρα του σε λογοτεχνικά περιοδικά και σε δικές της μελέτες, όπως αναφέρει στο τέλος του βιβλίου. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί, πράγμα το οποίο είναι εμφανές και από την ανάγνωση του βιβλίου, ότι το μυθιστόρημα αυτό δεν αποτελεί απλά ένα αφιέρωμα στον νομπελίστα Αιγύπτιο συγγραφέα, αλλά μια προσπάθεια για απόδοση τιμής στον ίδιο, καθώς το έργο του και η ζωή του επέδρασε καθοριστικά στη ζωή και στη σκέψη της συγγραφέως: «… του οποίου το έργο με δίδαξε, μου έμαθε την ανοχή και την κατανόηση και διεύρυνε με τη σκέψη του τους πνευματικούς μου ορίζοντες» (σελ. 225). Επίσης, αποτελεί μια απόδοση τιμής στην Αίγυπτο, στον τόπο όπου η συγγραφέας έζησε: «Κάπου ο ίδιος έγραφε πως η πατρίδα δεν είναι ο ίδιος ο τόπος, δεν είναι μια γη με συγκεκριμένα σύνορα, αλλά το πνευματικό περιβάλλον που οριοθετούν οι απόψεις και οι πεποιθήσεις ενός λαού» (σελ. 185).

Η συγγραφέας πετυχαίνει μέσω της επιλογής των κατάλληλων αποσπασμάτων να αναδείξει τη φιλοσοφία και τον τρόπο σκέψης και γραφής του μεγάλου νομπελίστα, αλλά και την αξία του ως ανθρώπου: «ήταν ένας άνθρωπος με διαυγή σκέψη, ανοιχτή, απαλλαγμένη από κάθε ίχνος προκατάληψης» (σελ. 222), «Η δική του φιλοσοφία δεν έχει σύνορα, δεν έχει όρια ούτε ταυτότητα. Διέπεται από πανανθρώπινες αξίες και αναφέρεται σε μια οικουμενική, παγκόσμια σκέψη» (σελ. 218). Ο αναγνώστης απολαμβάνει μια περιήγηση στο παρελθόν ακολουθώντας τα βήματα του Ναγκίμπ Μαχφούζ.

Ο χαρακτήρας του βιβλίου συνδυάζει αυτοβιογραφικά και μυθοπλαστικά στοιχεία, ιστορικά και μη ιστορικά. Το πρώτο μέρος βασίζεται κυρίως σε αυτοβιογραφικά στοιχεία, όπως στη γνωριμία της συγγραφέως με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μυθική. Έπειτα, με την ωρίμαση του αφηγητή, αλλάζει και το ύφος του βιβλίου το οποίο ωστόσο, κατά βάση, αποδίδει το ύφος και το πνεύμα του νομπελίστα συγγραφέα. Τα ρεαλιστικά στοιχεία αφορούν την ιστορία γνωριμίας της συγγραφέως με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ, το έργο του και την απόδοση της εικόνας της σύγχρονης Αιγύπτου. Πρόκειται για ένα παραμυθένιο ταξίδι στο παρελθόν που όμως βασίζεται σε πραγματική ιστορία.

Δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη μέσα από την ποιητικότητα του λόγου της Πέρσας Κουμούτση να γνωρίσει τον μεγάλο νομπελίστα συγγραφέα και να προσεγγίσει τη φιλοσοφική του σκέψη. Κατά την αφήγηση της ιστορίας γίνονται αναφορές στο έργο του και τονίζονται αρκετά από τα αποφθέγματά του, όπως κάποια που δείχνουν τη σχέση του με τον θάνατο: «Υπάρχει κι ο θάνατος που σε κυριεύει ενώ είσαι ακόμα ζωντανός» (σελ.125), «Σκεφτόμαστε τον θάνατο ως την απόλυτη τραγωδία, κι όμως ο θάνατος των ζωντανών είναι άπειρες φορές χειρότερος από εκείνον των νεκρών» (σελ.127).

Κριτική -παρουσίαση του βιβλίου από το Bookbar.gr

H κριτική -παρουσίαση του βιβλίου από την οπτική γωνία της Πωλίνας Γουρδέα στο Bookbar.gr

Πέρσα Κουμούτση, Στους δρόμους του Καΐρου

Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ|

Μια καταγραφή της διαδρομής πίσω στις ρίζες και μια εκ νέου αποτύπωση της ιστορίας της σύγχρονης Αιγύπτου συνθέτει η συγγραφέας και βραβευμένη μεταφράστρια λογοτεχνίας Πέρσα Κουμούτση στο νέο της βιβλίο με τίτλο Στους δρόμους του Καῒρου, Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ .

Η  Πέρσα Κουμούτση έχει μεταφράσει δεκαπέντε από τα πιο εμβληματικά έργα του Μαχφούζ στα ελληνικά, απευθείας από την αραβική γλώσσα και είναι βαθύς γνώστης του έργου του, αλλά και του Αιγυπτιακού πολιτισμού. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια σύνθεση της προσωπικής ιστορίας της συγγραφέως, κατά τη διάρκεια της διαμονής της στην Αίγυπτο και της πνευματικής οντότητας του αιγύπτιου νομπελίστα στοχαστή Ναγκίμπ Μαχφούζ μέσα στα σοκάκια του Καῒρου.

 Της Πωλίνας Γουρδέα

«Τον ξεχώρισα, γιατί κάθε φορά που κατέβαινε από τη λιμουζίνα του χαιρετούσε τον κηπουρό με εγκαρδιότητα, σαν να ήταν φίλοι από τα παλιά κι ήταν ένας χαιρετισμός που ο γέροντας δεχόταν με μεγάλη υπερηφάνεια». (σελ. 54)

Παρουσιάζοντας το νέο συγγραφικό έργο της Πέρσας Κουμούτση, ο Μορφωτικός Ακόλουθος της Αιγυπτιακής Πρεσβείας, δρ Χισάμ Νταρουίς, εξήγησε ότι το μυθιστόρημα κινείται σε τρία επίπεδα. Το πρώτο είναι το προσωπικό ή αυτοβιογραφικό. Το δεύτερο είναι το ιστορικό υπόβαθρο, όπου γίνεται αναφορά στη σύγχρονη ιστορία της Αιγύπτου, από την περίοδο του Νάσερ έως τον Μουμπάρακ και το τρίτο επίπεδο είναι το φιλοσοφικό, όπου ο Μαχφούζ αναδεικνύεται στον σημαντικότερο συγγραφέα μυθιστορημάτων στον αραβικό κόσμο. Ο συνδυασμός των τριών αυτών παραμέτρων είναι που δίνει τη μεγάλη αξία του βιβλίου σε λογοτεχνικό επίπεδο όπως και η παρουσία του Μαχφούζ, ως πνευματικού καθοδηγητή, στο ταξίδι της ζωής της συγγραφέως.

«Κάποιοι άνθρωποι δεν αποχωρούν ποτέ, δε φεύγουν ποτέ από κοντά μας. Επιμένουν να ανασαίνουν στη ζωή μας είτε ως θύμηση, ως σκέψη, είτε ακόμα ως ενεργή και ζώσα ύπαρξη στο υποσυνείδητό μας». (σελ. 95)

Το μυθιστόρημα της Πέρσας Κουμούτση αποτελεί μια εισαγωγή για όσους δεν γνωρίζουν τον στοχαστή συγγραφέα Ναγκίμπ Μαφχούζ και έναν επίλογο για εκείνους που τον γνωρίζουν. Η μεγάλη αυτή προσωπικότητα διαποτίζει με το έργο του τη σκέψη του ανατολικού και του δυτικού κόσμου, αφού τα κείμενά του θίγουν οικουμενικά και πανανθρώπινα ζητήματα. Ο Μαχφούζ κινήθηκε σε μεγάλη κλίμακα από τον κοινωνικό ρεαλισμό ως τη μεταφυσική αλληγορία.

Διαβάζοντας το βιβλίο, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης παρατήρησε πως πέρα από τα βιώματα και την ατμόσφαιρα του Καῒρου, των δρόμων, του Νείλου, το σημαντικό στοιχείο είναι οι υπέροχες και μεγάλες συναντήσεις με σημαντικούς ανθρώπους, όπως τόνισε στην παρουσίαση του μυθιστορήματος. Παρατήρησε επίσης, ότι είναι ένα σπάνιας ομορφιάς βιβλίο, που ίσως και να δημιουργεί ένα νέο είδος, που είναι και δεν είναι αυτοβιογραφικό, είναι και δεν είναι μυθοπλαστικό, είναι και δεν είναι ιστορικό, αλλά κυρίως είναι ποίηση. Την ιδιαιτερότητα αυτή απέδωσε στην αιγυπτιώτικη παιδεία της συγγραφέως.

«Είχα μείνει έκθαμβη από την προσωπικότητα, την ευγλωττία και την απλότητά του, τη φιλική και παιγνιώδη διάθεση απέναντι στους φοιτητές, την ικανότητά του να απαντά με διαύγεια, αμέσως, χωρίς να σκέφτεται ή να παλινδρομεί». (σελ. 158)

Τέλος, όπως είπε ο ιστορικός Ευθύμιος Σουλογιάννης στην ομιλία του για το βιβλίο, η Πέρσα Κουμούτση κάνει γερή και ενδιαφέρουσα την παρουσία της στα γράμματα, αφού σε αυτό το μυθιστόρημα καταπιάνεται με θέματα ιστορίας και κοινωνιολογίας. Το βιβλίο είναι βασισμένο σε αληθινή ιστορία και ενθηκεύει τη μνήμη μιας παγκόσμιας πνευματικής παρουσίας των γραμμάτων, του Ναγκίμπ Μαχφούζ.

«Τίποτα δε διαρκεί για πάντα, ούτε η θλίψη, ούτε η χαρά, αλλά εμείς πρέπει να συνεχίσουμε να ζούμε. Όταν η ατυχία μας οδηγεί σε ένα αδιέξοδο μονοπάτι, πρέπει να αναζητήσουμε ένα άλλο, δεν υπάρχει άλλη διέξοδος».
Ναγκίμπ Μαχφούζ

info@bookbar.gr

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

«Κανένας άλλος σκοπός δε δέσποζε πια στη ζωή μου, κανένας προορισμός, εκτός από την καγκελόπορτα απέναντι από το σπίτι μου. Το μόνο που ήθελα ήταν να στέκομαι εκεί και να κοιτώ με δυο μάτια που έσταζαν λαχτάρα και ανείπωτη περιέργεια. Η τύχη μού χαμογελούσε, και σχεδόν κάθε μέρα μού χάριζε τουλάχιστον ένα καινούργιο πρόσωπο και κάθε φορά ένιωθα πως έστελνε ουράνιο φως στην ψυχή μου. Για ένα μικρό παιδί, όπως εγώ, με περιορισμένους ορίζοντες και όρια κίνησης, η παρέλαση αυτή ισοδυναμούσε με εξέλιξη, κάθε φορά με μια εξαίσια νίκη. Όμως, ο δικός μου Φαραώ, ο δικός μου γίγαντας του παραμυθιού, ήταν ο πιο αγαπημένος. Τον ξεχώρισα από την αρχή, χωρίς να μπορώ ποτέ να αντιληφθώ τον λόγο». 

Ένα ταξίδι επιστροφής στο παρελθόν, στον χρόνο και τον τόπο του μεγάλου συγγραφέα Ναγκίμπ Μαχφούζ, μέσα από τα μάτια ενός παιδιού που τον συναντά ξανά και ξανά στο διάβα της ζωής του. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας, συνειδητοποίησης και προπάντων αποτίμησης ζωής∙ μία εκ νέου αποτύπωση της σύγχρονης ιστορίας της Αιγύπτου έτσι όπως αναδύεται μέσα από τα έργα του μεγάλου δασκάλου, αλλά κυρίως μέσα από το πρίσμα της παράδοξης σχέσης που αναπτύσσεται ανάμεσα στα δύο κεντρικά πρόσωπα: απροκάλυπτη και χωρίς φτιασίδια, όμως τόσο, μα τόσο αληθινή.

INFO

 

Στους δρόμους του Καῒρου

Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ

Πέρσα Κουμούτση

Εκδόσεις Ψυχογιός 2014

Σελ. 227, Σελ. € 10,99

ΒΙΟ 

 Η ΠΕΡΣΑ ΚΟΥΜΟΥΤΣΗ γεννήθηκε στο Κάιρο. Ήρθε στην Ελλάδα αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του Αιγυπτιακού Πανεπιστημίου του Καΐρου. Τα πρώτα χρόνια δίδαξε στην ανώτερη εκπαίδευση, ενώ από το 1993 ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη λογοτεχνική μετάφραση από τα αραβικά και τα αγγλικά. Εκτός από έργα αγγλόφωνων συγγραφέων, έχει μεταφράσει  το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Αιγύπτιου νομπελίστα λογοτέχνη Ναγκίμπ Μαχφούζ από τα αραβικά, καθώς και έργα άλλων σημαντικών Αράβων δημιουργών, καθώς και αραβική ποίηση. Το 2001 τιμήθηκε για το σύνολο των μεταφράσεών της με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη. Το 2006 το αιγυπτιακό κράτος τη βράβευσε για τη συνεισφορά της στην προώθηση και προβολή της αιγυπτιακής και αραβικής λογοτεχνίας γενικότερα. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια, ενώ κείμενα και πεζά της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Από το 2002 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει πέντε μυθιστορήματα. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν τα βιβλία της ΔΥΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΙΛΟΥ, ΚΑΦΕ ΚΛΕΜΕΝΤΕ και ΧΑΡΤΙΝΕΣ ΖΩΕΣ.

Κριτική-παρουσίαση του βιβλίου από το "Arts and the City"

Kριτική παρουσίαση του βιβλίου από την Νικολέττα Κατσιούλη στο ιστολόγιο "Arts and the City"

Book Review: Στους δρόμους του Καίρου

Η Πέρσα Κουμούτση γεννήθηκε στο Κάιρο. Ήρθε στην Ελλάδα αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του Αιγυπτιακού Πανεπιστημίου του Καΐρου. Τα πρώτα χρόνια δίδαξε στην ανώτερη εκπαίδευση, ενώ από το 1993 ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη λογοτεχνική μετάφραση από τα αραβικά και τα αγγλικά.

Εκτός από έργα αγγλόφωνων συγγραφέων, έχει μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Αιγύπτιου νομπελίστα λογοτέχνη Ναγκίμπ Μαχφούζ από τα αραβικά, καθώς και έργα άλλων σημαντικών Αράβων δημιουργών, όπως και αραβική ποίηση. Το 2001, τιμήθηκε για το σύνολο των μεταφράσεών της με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη.

Το 2006, το αιγυπτιακό κράτος τη βράβευσε για τη συνεισφορά της στην προώθηση και προβολή της αιγυπτιακής και αραβικής λογοτεχνίας γενικότερα. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια, ενώ κείμενα και πεζά της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Από το 2002 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει πέντε μυθιστορήματα. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν τα βιβλία της ΔΥΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΙΛΟΥ, ΚΑΦΕ ΚΛΕΜΕΝΤΕ, ΧΑΡΤΙΝΕΣ ΖΩΕΣ και ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΪΡΟΥ.

Το «Στους δρόμους του Καΐρου: Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ», δεν είναι τίποτα άλλο από το αποτέλεσμα της μελέτης και φυσικά της ενασχόλησης της συγγραφέως με το έργο του μεγάλου νομπελίστα , αλλά και της εξαιρετικής σχέσης που δημιούργησε μαζί του.

Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο της κυρίας Πέρσας Κουμούτση καταλαβαίνει από την αρχή ότι δεν διαβάζει ένα απλό αφιέρωμα για τον νομπελίστα λογοτέχνη Ναγκίμπ Μαχφούζ. Αμέσως συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται μπροστά σε ένα βωμό λατρείας για εκείνον όχι μόνο ως άνθρωπο αλλά και ως συγγραφέα. Αναφέρεται εκτενώς στο έργο του , παραθέτει αποσπάσματα και έχει εντρυφήσει επάνω στη δουλειά του όσο κανείς. Συνδυάζοντας τη φαντασία με τη πραγματικότητα, τα φανταστικά στοιχεία με τα ιστορικά γεγονότα την αγάπη της για τον άντρα Ναγκίμπ Μαχφούζ με το σεβασμό της για το συγγραφικό του ταλέντο η Πέρσα Κουμούτση μας δίνει ένα υπέροχο αποτέλεσμα από το οποίο καταφέρνουμε να γνωρίσουμε τον μεγάλο αυτό άντρα , την Αίγυπτο , αλλά και την ίδια.

Συναντάμε ένα εκπληκτικό συνονθύλευμα αυτοβιογραφίας , ιστορίας και φιλοσοφίας μέσα από την καταπληκτική γεμάτη υποβόσκων συναίσθημα και λυρισμό γραφή της. Η συγγραφέας μας δίνει μια πλήρη εικόνα της σχέσης και τον απερίγραπτου ψυχικού δεσμού που βιώσαν αυτοί οι δυο θαυμάσιοι άνθρωποι. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο αυτό λοιπόν δεν ξεφυλλίζεις απλά ένα κείμενο για να περάσει ευχάριστα η ώρα σου.

Ξεφυλλίζεις μια ιστορία αγάπης. Την ιστορία ενός νομπελίστα συγγραφέα , την ιστορία της Αιγύπτου . Και όλα αυτά δεμένα με μυθοπλαστικά στοιχεία. Αναμφίβολα πρόκειται για ένα βιβλίο που θα μας αγγίξει και θα γεμίσει την ψυχή μας με ευχαρίστηση αλλά και το μυαλό μας με σκέψεις και εσωτερική αναζήτηση. Θα μείνει σίγουρα μέσα μας για πολύ καιρό μετά την ανάγνωσή του.

 Νικολέτα Κατσιούλη

Κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Ψυχογιός

Κριτική-παρουσίαση του βιβλίου, από το "Get A Life"

Μια κριτική -παρουσίαση του βιβλίου όπως το προσέγγισε ο Βασίλης Πουλημενάκος στο ιστολόγιό του "Get a Life"

“Στους δρόμους του Καΐρου-Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ”, της Πέρσας Κουμούτση

“.. Η δική μας σχέση μοιάζει με εκείνη των εραστών που άγγιξαν το υπέρτατο σημείο ηδονής και, χορτασμένοι πια, τράβηξαν για πιο γήινες και λιγότερο απαιτητικές συγκινήσεις..”

Το βιβλίο της Πέρσας Κουμούτση  “Στους δρόμους του Καϊρου-Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, είναι ένα διαφορετικό μυθιστόρημα, αφού τα βιωματικά στοιχεία που περιέχει, το καθιστούν κάτι περισσότερο από αληθινό.

Μέσα από αυτά, περιγράφει τη συνύπαρξή της με τον Νομπελίστα συγγραφέα Ναγκίμπ Μαχφούζ, καρμική σχεδόν, που ξεκινά από χαμόγελα, παιχνίδια και εικόνες της νεανικής ηλικίας, στην μικρή οδό Μουράτ του Καΐρου και διανθίζεται, μεστώνει στο χρόνο με την πνευματικότητα και το ύψος της αξίας του μεγάλου δάσκαλου μέσα από τον γραπτό λόγο, όταν παύει η επαφή με τις εικόνες. Η Πέρσα Κουμούτση, στην Ελλάδα πλέον, σε μια ανεξάντλητη ακολουθία ετών, έχει μεταφράσει σχεδόν το σύνολο των δεκάδων βιβλίων του έργου του, μπαίνοντας ολοένα και βαθύτερα στη σκέψη και την ψυχή του.

Ένας περίπατος όπως δηλώνει και ο τίτλος, ένα πέρασμα στο χρόνο, που αρχίζει κάπου εκεί στο Κάιρο που τραβά κι ο δρόμος για τις πυραμίδες, εκεί που ο λίβας της ερήμου φέρνει σκόνη αφρικάνικη αλλά ταυτόχρονα κολλά και μπαίνει μέσα σου σαν μόνιμη συντροφιά που δεν σε αποχωρίζεται ποτέ.

“Κάποιοι άνθρωποι δεν αποχωρούν, δεν φεύγουν ποτέ από κοντά μας. Επιμένουν να ανασαίνουν στη ζωή μας είτε ως θύμηση, ως σκέψη, είτε ακόμα ως ενεργή και ζώσα ύπαρξη στο υποσυνείδητό μας..”

Στο βιβλίο η Πέρσα Κουμούτση ανθολογεί τον μεγάλο συγγραφέα ανασύροντας στοχαστικές αναλύσεις μέσα από το μεγάλο έργο του, αυτά που τον έκαναν τόσο αγαπητό, για την κοινωνική δικαιοσύνη, τις πανανθρώπινες αξίες, τη διαλλακτικότητα, την ετερότητα και τα συναντά να κάνουν παρουσία και στη δική της καθημερινότητα.

Στο δεύτερο κομμάτι του βιβλίου γυναίκα πια κάνει την “επιστροφή” κι επισκέπτεται τους ίδιους τόπους που μεγάλωσε αλλά πλέον κυριαρχεί η ματιά της πένας του, τα μέρη που σημειώνει στα βιβλία του αποτελούν πλέον για τη συγγραφέα νέα μέρη που με το στίγμα της γραφής του, τους αποδώθηκε άλλη αίγλη, άλλη αίσθηση στα μάτια της. Όταν τον συνάντησε σε μεγάλη ηλικία ανάμεσα σε πολύ κόσμο το φευγαλέο ερώτημά της “Δάσκαλε με θυμάσαι;” έφερε την αύρα του τόπου και της ερήμου για απάντηση, το ταξίδεμα του νου είναι τόσο επιβλητικό που μας πηγαίνει σε άλλα μονοπάτια μακρύτερα από μια ματιά κι από μια λέξη.

Η Πέρσα Κουμούτση, για την Αίγυπτο τον τόπο που μεγάλωσε κι όσα τον περιβάλλουν, σε μια φράση τα περικλείει όλα κι αυτή απο-μένει: “Πώς να ξεχάσεις ό,τι αγαπάς;”

ΥΓ. Σε πλάγια γραφή φράσεις από το βιβλίο.

Βασίλης Πουλημενάκος

"Λόγος Αποσπασματικός περί του Θείου Έρωτος", του Στέφανου Ροζάνη

Με τον Καθηγητή φιλοσοφίας Στέφανο Ροζάνη για το βιβλίο του: "Λόγος Αποσπασματικός περί του Θείου Έρωτος", εκδ. Ψυχογιός

Για την διαφορετικότητα, για την εφικτή και ουτοπική διάσταση του ανθρώπου, για την πνευματική αξίωση της Ελευθερίας κι άλλα πολλά. 

Αξίζει να τον ακούσετε!  "Διαβάζοντας στο διαδίκτυο" στον IlioupolisOnline

"Κλέφτες κι Αστυνόμοι" στο IlioupolisOnline

Αφιέρωμα στην Αστυνομική λογοτεχνία με αφορμή την έκδοση του συλλογικού έργου με τίτλο "Κλέφτες και αστυνόμοι",  εκδόσεις Ψυχογιός έγινε στις 9.3.2013 στην εκπομπή "Διαβάζοντας στο Διαδίκτυο" στο web radio IlioupolisOnLine.

Πατήστε εδώ κι ακούστε ηχογραφημένη την εκπομπή όπου οι συγγραφείς Φίλιππος Φιλίππου και Γιάννης Ράγκος κουβεντιάζουν μαζί μου για το συγκεκριμένο βιβλίο αλλά και την αστυνομική λογοτεχνία γενικότερα.

"Κάτοικος Μεταξουργείου: Ημερολόγιο κρίσης", Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, εκδόσεις Επίκεντρο

Είναι κοινός τόπος ότι η λογοτεχνία ανέκαθεν καθρέφτιζε την κοινωνία και την εποχή κατά την οποία γράφεται. Δεν νοείται τέχνη που να αποστασιοποιείται από τα προβλήματα τα οποία απασχολούν το σύνολο των ανθρώπων σε μια δεδομένη κεφαλαιώδη στιγμή. Η ίδια η ιστορία μας απέδειξε, ότι κάθε φορά που η πολιτική και κοινωνική κατάσταση μετασχηματίζεται, συνοδεύεται και από ένα νέο λογοτεχνικό ρεύμα. Άλλωστε οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες ανέκαθεν αποτελούσαν κύρια πηγή έμπνευσης σημαντικών συγγραφέων της ιστορίας της λογοτεχνίας, αφού αυτές, όχι μόνο παίζουν καταλυτικότατο ρόλο στις επιλογές και τη ζωή των ανθρώπων, αλλά σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό διαμορφώνουν την ιδεολογία τους. Στη σημερινή Ελλάδα, η αμφισβήτηση των αξιών, της ίδιας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας με την όλο και αυξανόμενη ανεργία, η κοινωνική αδικία, η διαφθορά, η έλλειψη αξιοκρατίας και άλλα φαινόμενα διαμορφώνουν επίσης ένα νέο τοπίο το οποίο καθορίζει νέες συντεταγμένες και επιβάλλει νέες τάσεις σε ότι αφορά την λογοτεχνία και τη θεματολογία της. Όλα αυτά λειτούργησαν ως σπερματογόνες ουσίες, που προκάλεσαν την σύλληψη και, εν τέλει, την κυοφορία ενός θαυμάσιου έργου: Το Ημερολόγιο κρίσης του Δημήτρη Τριανταφυλλίδη. 

 

Ήξερα εκ προιμίου- γνωρίζοντας την ασυμβίβαστη φύση του, την ορμητικότητα, την ιδιοσυγκρασία του, τον καυστικό πλην μεστό και καίριο λόγο του, ότι επρόκειτο να διαβάσω ένα βιβλίο με «πυγμή» που θα με άφηνε το αποτύπωμά του στο σύγχρονο λογοτεχνικό προσκήνιο, αλλά πιστέψτε με, το αποτέλεσμα ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. 

Το βιβλίο του Δ.Τ. "Κάτοικος Μεταξουργείου: Ημερολόγιο κρίσης" είναι ακριβώς αυτό που υπαινίσσεται ο τίτλος του. Ένα ημερολόγιο, μια καταγραφή σκέψεων και προβληματισμών, όπου η κάθε εγγραφή, η κάθε ενότητα αποτελεί και μια πτυχή του συνολικού τοπίου της σύγχρονης κοινωνίας μας, ιδωμένη από την ιδιαίτερη κριτική ματιά του συγγραφέα. Αλλά ο Δ.Τ. δεν αναπαριστά, ούτε αναπαράγει συμβατικά μια αποκρουστική  πραγματικότητα, που λίγο ως πολύ είναι γνωστή σε όλους μας, ή τουλάχιστον σε εκείνους που αρνούνται να εθελοτυφλούν. Δεν το πετυχαίνει δηλαδή ανασυνθέτοντας ή παραθέτοντας συμβατικά τις πικρές αλήθειες, αλλά βυθίζοντας το μαχαίρι βαθιά στην πληγή, ανατέμνοντας εκ νέου την αλήθεια για να δημιουργήσει τις ψηφίδες μιας ολοκληρωμένης εικόνας που η ευκρίνειά της μας σοκάρει. Δεν είναι, δηλαδή, μια επιφανειακή ή επιδεικτική προσπάθεια αναπαράστασης της, αλλά μια εκ νέου αναγέννησης, μέσω της οποίας μας την ανασυστήνει, αφυπνίζοντας την ίδια στιγμή τις συνειδήσεις των αναγνωστών του. 

Μέσα από τις ενότητες του βιβλίου και με τη συνέργεια ενός δυνατού, εκλεπτυσμένου λόγου ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με την πικρή αλήθεια που κυριαρχεί στη σύγχρονη Ελλάδα, την Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και του Μνημονίου. Της Ελλάδας της διαφθοράς και του τυχοδιωκτισμού, της κοινωνικής αδικίας, της φοβίας για οτιδήποτε το διαφορετικό ή αλλότριο. Της φτώχειας και της εξαχρείωσης, της μισαλλοδοξίας, της πολιτικής- και όχι μόνο- αναλγησίας, τον ναρκισσισμό και τον παραλογισμό της εξουσίας- οποιασδήποτε μορφής εξουσίας, κι όχι μόνο της πολιτικής.

Θα έλεγα πως το βιβλίο αυτό είναι μια κραυγή αγανάκτησης για τα όσα καταστρέψαμε, υπονομεύσαμε, αλλοτριώσαμε και προδώσαμε. Ένα ξεγύμνωμα του εαυτού μας. 

Παραθέτω ενδεικτικό απόσπασμα « Σε λίγες μέρες η δημοκρατία μας κλείνει τα 37. Δεσποινίς ετών 37, ανύπανδρη και άπροικη. Ανύπανδρη, γιατί τελικά δεν κατόρθωσε να παντρευτεί την αξιοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την πρόοδο. Άπροικη γιατί το λιλιπούτιο κληροδότημά της σκεπάζεται ήδη από τον κουρνιαχτό της κατάρρευσης του άθλιου διεφθαρμένου εξαρχής οικοδομήματος που έφτιαξε». Ενώ στο μετέωρο βήμα της ελληνικής διανόησης, γράφει, «μετεωριζόμενη στο ένα πόδι, η ελληνική διανόηση υποδέχτηκε μεν τη κρίση που ξέσπασε στο οικονομικό πεδίο, αποκάλυψε δε τη γύμνια την διαφθορά του κοινωνικού μοντέλου που εγκαθιδρύθηκε στη χώρα τον καιρό της μεταπολίτευσης.»

Αλλά ο Δ.T. δεν σταματά εκεί, θίγει την χαμένη τιμή της ελληνικής δημοσιογραφίας που δεν υπερασπίστηκε την ελευθεροτυπία, τον εκδοτικό χώρο που ζέχνει από την προχειρότητα και την μετριότητα , την αριβιστική πρακτική του κορπορατικού συνδικαλισμού, την άνοδο της ακροδεξιάς, το βόλεμα και το ξεπούλημα των συνειδήσεων, το βαθύ και αγεφύρωτο ρήγμα ανάμεσα στις γενιές, τη βία στη σύγχρονες κοινωνίες, τη ξενοφοβία, την έλλειψη πνευματικής καλλιέργειας και πνευματικότητας, την ημιμάθεια, τη αποξένωση, την επίπλαστη αίσθηση της ανθρώπινης επαφής μέσω του διαδικτύου και άλλα πολλά.

Ειδικά με συνάρπασαν οι τελευταίες ενότητες του βιβλίου, όπου η στοχαστική διάθεση του συγγραφέα γίνεται πιο έντονη, η γλώσσα πιο γλαφυρή ενώ η δηκτική του ματιά μαλακώνει αισθητά, συμπαρασύροντας τον αναγνώστη σε μια συναισθηματική ανάταση, συγκινησιακή ευφορία.  

Και ο Δ.Τ. καταλήγει στην τελευταία και πιο συγκλονιστική ενότητα, που τιτλοφορεί: Ο έρωτας στα χρόνια της κρίσης, αποχαιρετώντας τον αναγνώστη του με μα τρυφερή και αισιόδοξη νότα. «Και εκεί, στα ερωτευμένα βλέμματα αχνοφέγγει η ελπίδα για το αύριο. όσο υπάρχουν κορμιά που ποθούν το ένα το άλλο, όσο υπάρχουν ψυχές που ερωτεύονται, όσο υπάρχει το ένσημο της επαφής, τίποτα δεν χάθηκε. Ο μεταβολισμός του έρωτα είναι μια χειρονομία τρυφερή, με την οποία ο άνθρωπος καταβάλει το αντίτιμο της μεταφοράς στο πορθμείο της αθανασίας».

"Φεύγω", της Κώστιας Κοντολέων

"Φεύγω", της Κώστιας Κοντολέων, εκδόσεις "Ψυχογιός"

Την έξοδό της από τη φυλακή, που έκτισε η ίδια γύρω από τον εαυτό της, υποδηλώνει ο τίτλος του βιβλίου της συγγραφέως, Κώστιας Κοντολέων, «Φεύγω». Η συγγραφέας, με μια συγκλονιστική αφήγηση, που ξεχειλίζει ειλικρίνεια και σκληρή αυτοκριτική, επιχειρεί να εκθέσει στα μάτια του αναγνώστη όλα εκείνα τα γεγονότα που οδήγησαν την ηρωίδα της στον αυτόβουλο εγκλεισμό της, κυρίως ψυχολογικό, ως τη στιγμή που αποφασίζει να ξεφύγει. Πάντα έλεγα, οτι οι περισσότεροι άνθρωποι κτίζουμε οι ίδιοι τις φυλακές, τα τείχη γύρω από τους εαυτούς μας, με υλικά που εξορύξαμε από τις δικές μας ψυχές, άλλοτε για να ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες των άλλων, κι άλλοτε, γιατί παγιδευόμαστε σε μια ψευδαίσθηση που μας καταστρατηγεί και μας καταδυναστεύει. Ώσπου ο χρόνος, ο μεγάλος κριτής, έρχεται να μας αποκαλύψει την αλήθεια, όσο οδυνηρή κι αν είναι αυτή.

Αλλά πόση δύναμη στ’ αλήθεια χρειάζεται να επιστρατεύσουμε, για να κάνουμε το πρώτο βήμα προς την ελευθερία;

Ωστόσο, η ηρωίδα της Κώστιας το επιχειρεί και μάλιστα τη πρωτοσυναντάμε, όταν το έχει ήδη αποφασίσει. Όταν είναι έτοιμη ή σχεδόν έτοιμη να καταλύσει –πριν είναι πολύ αργά- τα τείχη που τη χωρίζουν από την ίδια τη ζωή, από τον ίδιο τον εαυτό της, που κάποτε ήταν τελείως διαφορετικός. Αυτή η φυλακή, όπως μαθαίνουμε από την αφηγήτρια, δεν είναι η πρώτη φυλακή από την οποία επιχειρεί να αποδράσει, προηγήθηκαν κι άλλες πολλές. Πρώτα ήταν εκείνη της οικογένειάς της, που της επέβαλε τις επιταγές του καθωσπρεπισμού, τις δήθεν ηθικές νόρμες και τις συμβάσεις της γενιάς της, έπειτα η φυλακή του συζύγου της, ο οποίος, προκειμένου να ικανοποιήσει τα δικά του εγωιστκά ένστικτα, την υποβάλλει σε ένα μόνιμο ψυχολογικό μαρτύριο και, τέλος, εκείνη του παράδοξου εραστή της...

Το βιβλίο της Κώστιας δείχνει το ψυχικό αδιέξοδο μιας γυναίκας, θα μπορούσε να είναι το ψυχικό αδιέξοδο κάθε γυναίκας που ερωτεύτηκε παράφορα, άνευ όρων, και πρόδωσε τα πάντα για τον έρωτα της: την επαναστατικότητα της, τις πεποιθήσεις, την ελευθερία της και όλα τα πιστεύω της, μα πάνω απ όλα τον ίδιο της τον εαυτό.

Το βιβλίο αρχίζει από το τέλος της διαδρομής ή σχεδόν το τέλος της, με την ηρωίδα του, τη Ρόζα, βυθισμένη στις σκέψεις της, να περιμένει το λεωφορείο της «φυγής». Έπειτα, με μια αργή και επώδυνη επιστροφή στο παρελθόν, εξιστορεί, ξετυλίγοντάς σιγά σιγά, όλα εκείνα τα περιστατικά που την έσπρωξαν να πάρει την απόφασή της. Η ηρωίδα θα ήταν μια συνηθισμένη γυναίκα, αν η Κώστια δεν της προσέδιδε όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν να ξεχωρίζει. Φεύγει, χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο, χωρίς να στηρίζεται σε κανένα νέο εραστή, το αντίθετο μάλιστα. Με την αφήγηση-εξομολόγηση, η συγγραφέας ξεδιπλώνει την ψυχή της ηρωίδας της και τα περιστατικά της ζωής της που την έσπρωξαν σε ετούτη την επιλογή. Συνάμα αναδύεται όλο το κοινωνικό πλαίσιο μια εποχής που την γαλουχεί, με τον καθωσπρεπισμό και την υποκρισία που διακρίνει τη γενιά της, που το μόνο που καταφέρνει είναι να καταστρέφει οτιδήποτε αληθινό και να το υποκαθιστά με το κίβδηλο, το εφήμερο και το ρηχό.

Το βιβλίο της Κώστιας είναι ένα ταξίδι αυτεπίγνωσης.

Κάθε νέα φυγή της Ρόζας είναι και ένα σκαλοπάτι προς την αυτογνωσία και ένα βήμα μακριά από τα διλήμματα της εποχής. Σκοντάφτει αρκετές φορές, ώσπου επιτέλους ανακαλύπτει την ύπαρξη του πραγματικού της εαυτού.

Φαίνεται πως πρέπει να φτάσει κανείς στην απόλυτη απελπισία, για να αρχίσει το αναγεννητικό ταξίδι της αυτογνωσίας...

"To Φραγκιό", του Μπάμπη Δερμιτζάκη

"Tο Φραγκιό" του Μπάμπη Δερμιτζάκη, εκδόσεις ΑλΔΕ

Μόλις ολοκλήρωσα το βιβλίο του Μπάμπη Δερμιτζάκη, «Το Φραγκιό» και ειλικρινά ένιωσα την ανάγκη να γράψω αυτά τα λίγα για την πολύ αξιόλογη δουλειά του συγγραφέα, όχι μόνο ως ανταπόδοση της δικής του ευγενικής δραστηριότητας- να γράφει, δηλαδή, για όλους εμάς με γενναιοδωρία ψυχής- αλλά γιατί, κλείνοντας το βιβλίο του ένιωσα τόση συγκίνηση και ευφορία που είχα την ανάγκη να διοχετεύσω όλα αυτά τα συναισθήματα σε ένα γραπτό κείμενο.

Οι ιστορίες του Μπάμπη Δερμιτζάκη, σε πρώτο επίπεδο, είναι μικρές ιστορίες καθημερινών ανθρώπων που γνώρισε στο διάβα της ζωής του, κυρίως ενώ βρισκόταν στην πατρίδα του την Κρήτη σε νεαρότερη ηλικία. Φίλοι, γνωστοί από τα παλιά ή απλοί συντοπίτες αποτελούν την πρώτη ύλη, για να ξεδιπλώσει τις αφηγήσεις του. Είναι όμως μια πρώτη ύλη που, παρά τη φαινομενική της απλότητα, είναι ζυμωμένη με ουσιαστικότερα συστατικά και κατορθώνει να μετατρέψει τα πρόσωπα που περιγράφει σε ψυχολογικά πορτραίτα, δίνοντας τους μια διάσταση, σχεδόν μυθική, εξωπραγματκή και αέρινη που συναρπάζει και συγκινεί τον αναγνώστη. Για να το πετύχει αυτό, επιστρατεύει δυο βασικά στοιχεία: τον ρεαλισμό και τη φαντασία και μάλιστα σε ισόποσες δόσεις. Τόσο πετυχημένος και ισορροπημένος είναι αυτός ο συνδυασμός, που ο αναγνώστης αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα, ανάμεσα στο φαντασιακό και το πραγματικό.

Υιοθετώντας τη θέση του παρατηρητή -παρότι συχνά εμπλέκεται και ο ίδιος στις ιστορίες- με αρκετές, θα έλεγα, παρεκβάσεις, που κάθε άλλο παρά αποπροσανατολιστικές είναι, μας δίνει μια σφαιρική εικόνα των ηρώων αυτών, που ο καθένας τους άφησε κάποτε το αχνάρι του στη μνήμη και στην καρδιά του. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να μας εισαγάγει στον κόσμο τους και να μας εντάξει σε αυτόν αβίαστα. Έτσι ο αναγνώστης νιώθει πως βρίσκεται εκεί, ανάμεσα στους ανθρώπους που περιγράφει, ακολουθεί την νεκροπομπή της μάνας ή βλέπει το κάτωχρο πρόσωπο του αυτόχειρα νεαρού και θύματος μιας ατελέσφορης αγάπης, ακούει την απεραντολογία του φλύαρου «Φραγκιού», σαν να ήταν απόσταγμα της σοφίας του κόσμου, όπως λεει κι ο συγγραφέας.

Παρά το γλυκόπικρο χιούμορ που κυριαρχεί σε όλες τις ιστορίες, το βιβλίο του Μ. Δ. είναι ένα στοχαστικό βιβλίο, ελεγειακό, θα έλεγα, ένα βιβλίο για την ανθρώπινη αστοχασιά, το ανεκπλήρωτο του έρωτα, το θάνατο αλλά και το αβάσταχτο βάρος του να ζει κανείς με στόχο την ευτυχία. Με απλά λόγια είναι μια ενδοσκόπηση της ανθρώπινης ψυχής, που περιπλανιέται συνεχώς, για να πετύχει αυτό που της έχουν υπαγορεύσει : την κατάκτηση του έρωτα, της ομορφιάς, της συμφιλίωσης με την απώλεια και το θάνατο. Όχι, δε θα προδώσω περισσότερα για τις ιστορίες του φίλου μου Μπάμπη, ούτε τους υπόλοιπους ήρωές του, θα αφήσω σε σας να τους ανακαλύψετε, γιατί στα αλήθεια αξίζει τον κόπο να διερευνήσετε μόνοι σας τον αφηγηματικό του κόσμο. Συγχαρητήρια, Μπάμπη! Να γράφεις πιο τακτικά!

Σύγχρονη Αιγυπτιακή πεζογραφία: Μυθιστορήματα που υπήρξαν «προφητικά»

Δημοσιεύτηκε στις 4/2/2011 στον πολιτιστικό χώρο bookbar.gr

Σύγχρονη Αιγυπτιακή πεζογραφία

Μυθιστορήματα που υπήρξαν «προφητικά»

Γράφει η Πέρσα Κουμούτση

Τα σύγχρονα Αιγυπτιακά μυθιστορήματα δεν περιορίζονται πια στη ρεαλιστική αποτύπωση της κοινωνίας και των ανθρώπινων τύπων της, ούτε στην στερεότυπη θεματολογία. Ξεφεύγουν αρκετά από τα όσα είχαμε συνηθίσει να διαβάζουμε ως τώρα στους αιγυπτίους συγγραφείς, και, επίσης, ξεφεύγουν αρκετά από τους παραδοσιακούς τρόπους αφήγησης. Ενώ η τάση της εσωστρέφειας και του υπαινιγμού σε ότι αφορά τη γραφή ήταν τα κύρια στοιχεία της πεζογραφίας του παρελθόντος, τώρα έχουν αρχίσει να φθίνουν σιγά- σιγά και να αντικαθίστανται από την αμεσότητα του λόγου, την ευκρίνεια και την καθαρότητα.

Θα αναφερθώ σε τρία πρωτότυπα ως προς το θέμα τους και ως ένα βαθμό ριζοσπαστικά έργα της νεώτερης αιγυπτιακής πεζογραφίας, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν προπομποί των συγκλονιστικών γεγονότων που συμβαίνουν σήμερα στην Αίγυπτο.

Ενώπιον του Θρόνου

Ναγκίμπ Μαφχούζ

Ένα πρωτότυπο και εξόχως γοητευτικό μυθιστόρημα που δεν περιορίζεται στην ρεαλιστική αποτύπωση της κοινωνίας και των ανθρώπινων τύπων της, ούτε στην στερεότυπη θεματολογία του Ναγκίμπ Μαχφούζ. Ξεφεύγει αρκετά από τα όσα είχαμε συνηθίσει να διαβάζουμε ως τώρα στον Αιγύπτιο νομπελίστα συγγραφέα.

Οι σημαντικότερες μορφές της ιστορίας της διαχρονικής Αιγύπτου προσέρχονται ένας- ένας στην επιβλητική αίθουσα της ουράνιας Δικαιοσύνης για να καταθέσουν και να απολογηθούν για τα πεπραγμένα τους ενώπιον ενός ιερού τριμελούς δικαστηρίου που απαρτίζεται από τρεις αρχαίες θεότητες. Έπειτα να δεχτούν την ποινή ή την επιβράβευσή τους. Είναι όλοι εκεί, από τους Φαραώ Χέοπα και Ραμσή μέχρι τους προέδρους Γκαμάλ Αμπντ ελ Νάσερ και Άνουαρ ελ Σατάντ .

Οι ηγετικές φυσιογνωμίες του παρελθόντος συζητούν μεταξύ τους, άλλοτε επικρίνουν με σφοδρότητα και οργή τις αποφάσεις των νεότερων και άλλοτε τους εξυμνούν. Οι αρχαιότεροι μέμφονται τους πιο νέους για την παρακμή της χώρας, όπως ο Νάσερ που επιτίθεται στον Άνουαρ ελ Σαντάντ για την δυτικόφιλη πολιτική του. Επαναστάτες, ποιητές και απλοί φελάχοι, που έζησαν σε διάφορες εποχές διατυπώνουν και αυτοί με τη σειρά τους τις απόψεις τους για την ηγεσία της πανάρχαιης και πολύπαθης χώρας. Θυμίζουν πολλά από τα λησμονημένα σήμερα πολιτικά και ιστορικά λάθη, τα οποία στοίχισαν κατ’ επανάληψη στην Αίγυπτο την ελευθερία και την αξιοπρέπεια της.

Άραγε, αν ο Μαχφούζ, ζούσε σήμερα, τι θα έλεγε για τα όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του. Τι θα συμβούλευε τον Μουμπάρακ; Και θα τον κατηγορούσαν, άραγε, οι άλλοι προηγούμενοι ηγέτες για την αυταρχική και άδικη διακυβέρνησή του;

Αληθινά, τη στιγμή αυτή δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο επίκαιρο βιβλίο.

Μετάφραση Πέρσα Κουμούτση

Εκδόσεις Ψυχογιός

Σελ. 243, Τιμή € 14.40

Στη σκιά του Καϊρου

Ιμπραήμ Αμπντ ελ Μεγκίντ

Σε πρώτο και πιο φανερό επίπεδο το μυθιστόρημα «Στη σκιά του Καϊρου» του Ιμπραήμ Αμπντ ελ Μεγκίντ περιγράφει την περιπλάνηση δυο ανδρών που βρίσκονται στο μεσοστράτι της ζωής τους στο σύγχρονο Κάιρο.

Όπως ο μυθικός Σουλτάνος με τον βεζίρη του στα παραμύθια της Χαλιμάς, έτσι και εδώ- σα να επαναλαμβάνουν το παράδειγμα του παραμυθιού- τα δυο κεντρικά πρόσωπα της ιστορίας περιδιαβαίνουν τους δρόμους και τις συνοικίες της πρωτεύουσας για να αποκαλύψουν την πραγματική εικόνα της πόλης. Τα όσα παρουσιάζονται μπροστά τους είναι συγκλονιστικά, εικόνες μιζέριας και δυστυχίας, απόλυτης φτώχιας και φθοράς, τα ανθρώπινα δεινά σε όλες τις όψεις της καθημερινής ζωής και σε όλο τους το μεγαλείο.

Η Αίγυπτος σε δρόμο χωρίς επιστροφή

Το πιο παράδοξο είναι πως ενώ και οι δυο τους ζουν στην καρδιά της πόλης περισσότερο από μισό αιώνα, οι εικόνες αυτές προβάλλουν μπροστά στα έκπληκτα μάτια τους σαν να τους γίνονται γνωστές για πρώτη φορά. Ίσως, λοιπόν, η περιπλάνησή τους να είναι εκτός από γνώση της ζωής που υπάρχει γύρω τους και ένα ταξίδι αυτογνωσίας, μια διαδρομή προς τη συνειδητοποίηση της αλήθειας που χρόνια τώρα έκλειναν σε αυτή τα μάτια τους. Η ανάγκη τους να γνωρίσουν τον ίδιο τον εαυτό τους μαζί την βαθύτερη γνωριμία του κόσμου που τους περιβάλλει και που ως τώρα φαίνεται ότι τον έβλεπαν σαν διάκοσμο ή σαν σκηνικό της δικής τους καθημερινότητας τους φέρνει αντιμέτωπους με την πικρή αλήθεια.

Το Κάιρο, η άλλοτε δοξασμένη πόλη και κατ επέκταση η Αίγυπτος, έχει πάρει ένα δρόμο χωρίς επιστροφή. Έτσι, αν δει κανείς το βιβλίο χωρίς τα δευτερεύοντα και τριτεύοντα που έχουν μπει για τις ανάγκες της μυθοπλασίας, αυτό που απομένει είναι η ιστορία των δυο αντρών, που η ζωή μοιάζει να τους έχει προδώσει.

Η ευτυχία γίνεται ένας απόμακρος προορισμός

Πράγματι, ορισμένες στιγμές της περιπλάνησής τους αισθάνονται σα να έχουν εξαπατηθεί, σαν τα όνειρα τους να έχουν προδοθεί, σα να μην έχουν νιώσει ολοκληρωμένα όσα πίστευαν όσα έζησαν. Μπορεί ο καθένας να φέρνει μαζί τις πλούσιες εμπειρίες και τα βιώματά του, αλλά και οι δυο τους εξακολουθούν να αναζητούν την ευτυχία, την οποία ελπίζουν κάποια στιγμή να αισθανθούν. Τελικά ανακαλύπτουν ότι η ευτυχία τούς έχει προσπεράσει για τα καλά, μαζί με την ελπίδα, απομακρύνοντας ακόμα πιο πολύ την προοπτική της ευτυχίας που άλλοτε έμοιαζε δεδομένη.

Στο μυθιστόρημα θίγονται με σοφία αλλά και με διαύγεια, με πικρό χιούμορ, ειρωνεία και κάποτε με ανάλαφρο σαρκασμό, πολλά από τα ζητήματα που απασχολούν τον σύγχρονο αιγύπτιο που έχει πέσει θύμα των περιστάσεων και της άδικης εκμετάλλευσης από τους ίδιους τους ιθύνοντες.

Η ριζοσπαστική αφηγηματική τεχνική αυτού του στοχαστικού και δραματικού στην ουσία του βιβλίου, η αποσπασματική εξιστόρηση, η ελλειπτικότητα στους διαλόγους και τα απροσδόκητα περιστατικά, που κάνουν την περιπλάνηση των δυο ανδρών στο Κάιρο μια διαδρομή στον χώρο και στον χρόνο, στην πραγματικότητα και στη φαντασία, στη λογική και στο παράλογο, γεμάτη εκπλήξεις και αφορμές για στοχασμούς. `Άλλωστε, όπως είναι ρευστή η αφήγηση σʼ αυτό το βιβλίο, το ίδιο κινούμενη ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία μοιάζει και η αναζήτηση των δύο φίλων. Αν γιʼ αυτούς κύριο ζητούμενο είναι η αναζήτηση της ευτυχίας, στη ζωή τους και στη ζωή των άλλων, η ευτυχία παρουσιάζεται από τον συγγραφέα σαν ένα άπιαστο όνειρο. Εκεί που νομίζουν ότι την έχουν κατακτήσει, εκεί βλέπουν ότι τους ξεφεύγει για μια ακόμα φορά.

Μετάφραση Πέρσα Κουμούτση

Εκδόσεις LIBRO

Σελ 208, Τιμή € 16,28

Ταξί στους δρόμους του Καϊρου

Χάλεντ λε Χαμίσι

Σε αντίθεση με την περιπλάνηση των δυο αντρών και την έμμεση και συχνά χιουμοριστική καταγραφή ή αποτύπωση της θλιβερής αλήθειας, το αρθρωτό μυθιστόρημα «Ταξί στους δρόμους του Καϊρου» του νεαρού συγγραφέα, θίγει κατά βάθος τα ίδια ζητήματα αν και από διαφορετική σκοπιά.

Στο έργο αυτό ο βεζίρης είναι ένας. Ακούει και παρατηρεί σιωπηλά χωρίς να παρεμβαίνει ουσιαστικά στη δράση- ίσως το μόνο που κάνει είναι να βοηθά στην εκμαίευση της αλήθειας ‘ παρακινεί τους αφηγητές των ιστοριών με το ενδιαφέρον που δείχνει και να τους αναγκάζει έτσι να αποκαλύψουν όλο και περισσότερα.

Ιστορίες καθημερινής τρέλας με φόντο το Κάϊρο

Πενήντα έξι ιστορίες καθημερινής τρέλας που αφηγούνται από πενήντα έξι διαφορετικούς ανθρώπους, προερχόμενους από όλο το φάσμα του σύγχρονου αιγυπτιακού λαού. Αν και ουσιαστικά θα μπορούσαν όλοι αυτοί να είναι ένας και μοναδικός αφηγητής. Σπάζοντας τους παραδοσιακούς τρόπους αφήγησης, αλλά και τους τρόπους της γλωσσικής έκφρασης που συνηθίζονταν στην αιγυπτιακή πεζογραφία, το «Ταξί στους δρόμους του Καϊρου» συντίθεται από ιστορίες που όλες τους παρουσιάζουν όψεις της πιο συμβατικής καθημερινότητας, από ανθρώπους που προέρχονται από τα πιο φτωχά στρώματα του καϊρινού πληθυσμού.

Θίγουν ζητήματα που ελάχιστα χρόνια πριν θα μπορούσαν να θεωρηθούν ταμπού, αλλά είναι επίσης ιστορίες που παρά το τοπικό τους χρώμα θα μπορούσε κανείς να βρει σʼ αυτές βασικά στοιχεία τα οποία με άλλη μορφή θα τα συναντήσει σε κάθε σημείο της γης. Ακόμα και στις πιο εύπορες και ευνοημένες οικονομικά και πολιτικά χώρες.

Μια χώρα διχασμένη ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή

Οι αλήθειες που παρουσιάζονται μέσα από τις αφηγήσεις των ταξιτζήδων είναι συγκλονιστικές: και εδώ: Μιζέρια, αθλιότητα, δυσπραγία, η επιβίωση είναι ένας διαρκής αυτοσκοπός που μάλιστα για να επιτευχθεί πολλές φορές παίρνει άγρια μορφή. `Έτσι, το σύνολο των ιστοριών δημιουργούν μια δέσμη ή ένα ψηφιδωτό που ξεδιπλώνει μπροστά στα μάτια μας διόλου εξωτική και μάλλον απαισιόδοξη, μια ζοφερή εικόνα του σύγχρονου Καϊρου, και σε προέκταση ολόκληρης της Αιγύπτου, μιας χώρας που διχάζεται ανάμεσα στη Δύση κα στη Ανατολή.

Τα προβλήματα προσεγγίζονται με τον θυμοσοφικό τρόπο του απλού και σε πολλές περιπτώσεις αγράμματου λαού, αλλά τονίζονται με πικρό χιούμορ, με ειρωνεία και κάποτε με ανάλαφρο σαρκασμό για την ανθρώπινη μοίρα, αυτούς που εξουσιάζουν και αυτούς που εξουσιάζονται. Μάλιστα τα περισσότερα από τα προβλήματα του αιγυπτιακού λαού, έτσι όπως περιγράφονται μέσα στο Ταξί στην ουσία δεν περιορίζονται στον αραβικό κόσμο.

Διαφθορά, υπερκαταναλωτισμός και παγκοσμιοποίηση

Η φτώχια, η ανεργία, η αναξιοκρατία, ο νεποτισμός, η εκμετάλλευση από την μεριά του κράτους, η εξαντλητική γραφειοκρατία, η διαφθορά της αστυνομίας, οι μικρές εξουσίες που γίνονται μεγάλες, η παγκοσμιοποίηση, ο υπερκαταναλωτισμός, όλα αυτά συνθέτουν μια εξαιρετικά τολμηρή για τα αιγυπτιακά δεδομένα δέσμη αφηγημάτων. Και ενώ οι ιστορίες είναι στη βάση τους απλές και θα μπορούσε να θεωρηθούν από κάποιον βιαστικό αναγνώστη ως κοινότοπες, η ριζοσπαστική αφηγηματική τεχνική τους τις διαφοροποιεί από τα άλλες του είδους τους, καθώς και η γλώσσα αυτού του στοχαστικού και πολιτικού στην ουσία βιβλίου, η αποσπασματική του εξιστόρηση, οι μονόλογοι και οι εξομολογήσεις, τα έντεχνα βαλμένα απροσδόκητα περιστατικά έτσι ώστε να δημιουργούνται εσωτερικές ανατροπές, το πικρό χιούμορ, ανάγουν το Ταξί σε ένα από τα πλέον σημαντικά έργα της σύγχρονης αραβικής και όχι μόνο λογοτεχνίας. Αλλά σπουδαιότερη κατάκτηση από όσο είπαμε στο βιβλίο αυτό του Χάλεντ λε Χαμίσι , είναι η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο. Ανεπιτήδευτη, καθημερινή γλώσσα του δρόμου με τους ιδιωματισμούς και τις εκφράσεις που πολύ δύσκολα μπορούν να γίνουν κατανοητές σε κάποιον ο οποίος δεν έχει εντρυφήσει στη γλώσσα και δεν έχει γνωρίσει σε βάθος τα ήθη και τις νοοτροπίες του λαού. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι η αραβική γλώσσα είναι μια πολύ πλούσια σε νοήματα γλώσσα και ιδιωματισμοί του δρόμου αποτελούν μια ειδική γλώσσα, με κώδικες δύσκολους, στοιχεία τα οποία συντελούν στην όχι εύκολη απόδοσή τους σε μια άλλη γλώσσα.

Μετάφραση Πέρσα Κουμούτση

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σελ. 225, Τιμή € 14,27

"Mια ιστορία της Αιγύπτου δοσμένη με θεατρικό τρόπο", του Μπάμπη Δερμιτζάκη

Ένα απόσπασμα από την κριτική ανάλυση του φίλου, συγγραφέα, μεταφραστή και βιβλιοκριτικού Μπάμπη Δερμιτζάκη, για τον Ναγκιίπ Μαχφούζ και το "Ενώπιον του Θρόνου". Μπορείτε να την διαβάσετε ολόκληρη στο λογοτεχνικό χώρο Λέξημα όπως και στο προσωπικό του ιστολόγιο. Τον ευχαριστώ θερμά για τα καλά του λόγια και τον συγχαίρω για την εξαιρετική παρουσίαση -κριτική του.

Mια ιστορία της Αιγύπτου, δοσμένη με θεατρικό τρόπο

Ναγκίμπ Μαχφούζ, Ενώπιον του θρόνου (μετάφραση Πέρσα Κουμούτση), Ψυχογιός 2011, σελ. 243

Ο Ναγκίμπ Μαχφούζ (1911-2006), Αιγύπτιος, είναι ένας πολυγραφότατος συγγραφέας. Είναι ο μοναδικός άραβας συγγραφέας που έχει τιμηθεί μέχρι στιγμής με το βραβείο Νόμπελ. Οι φανατικοί ισλαμιστές αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν το 1994. Ξέφυγε το θάνατο, όμως του έμεινε κάποιο πρόβλημα στο χέρι που τον δυσκόλευε στο γράψιμο.

Ο Μαχφούζ ονειρευόταν μια σειρά ιστορικά μυθιστορήματα, τριάντα συνολικά, που θα κάλυπταν το σύνολο της Αιγυπτιακής ιστορίας. Όμως μετά τα τρία πρώτα μυθιστορήματα το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκε στη σύγχρονη Αίγυπτο. Έτσι το όνειρο αυτό το πραγματοποίησε αργότερα με το μυθιστόρημά του «Ενώπιον του θρόνου», όπου, με μια πρωτότυπη αφηγηματική τεχνική, καλύπτει το σύνολο της ιστορίας της Αιγύπτου. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζει τους φαραώ να εμφανίζονται μπροστά σε ένα δικαστήριο με δικαστές την Ίσιδα και τον Όσιρη, από τον Μήνη που ενοποίησε την Αίγυπτο μέχρι τον Ψαμμήτιχο τον Γ΄, τον τελευταίο Αιγύπτιο ηγεμόνα πριν η Αίγυπτος υποκύψει στου κατακτητές. Κάθε φαραώ υπερασπίζεται το έργο του, ακούει τον αντίλογο από τον Όσιρι και την Ίσιδα, καμιά φορά και από τους άλλους Αθάνατους που παρακολουθούν τη διαδικασία, και ο Όσιρις αποφασίζει τελικά αν θα τον στείλει στον παράδεισο όπου πηγαίνουν οι Αθάνατοι ή στην κόλαση, όπου πηγαίνουν εκείνοι που έριξαν την Αίγυπτο σε συμφορές, ενώ υπάρχει και ο ενδιάμεσος «Τόπος των ασημάντων», για τους μέτριους ηγεμόνες. Στο δεύτερο μέρος ακολουθείται η ίδια διαδικασία, μόνο που εδώ, επειδή οι ηγεμόνες είναι ξένοι και πιστεύουν σε άλλες θρησκείες, ο Όσιρις και η Ίσις απλά αποφαίνονται για τις πράξεις τους, παραπέμποντάς τους να δικαστούν στα δικαστήρια των δικών τους θεοτήτων.

Ο Μπροντέλ μας λέει ότι η Ιστορία πρωταρχικά είναι μια συναρπαστική αφήγηση, εδώ όμως έχουμε ένα συναρπαστικό θεατρικό έργο∙ γιατί το βιβλίο στην πραγματικότητα είναι θεατρικό έργο με μορφή μυθιστορήματος, όπως τα «Φτερά μπεκάτσας» του Θανάση Βαλτινού. Ο αφηγηματικός λόγος ελάχιστα θα ξεπερνούσε σε έκταση το «παρακείμενο», δηλαδή τον εντός παρενθέσεως λόγο, ενός θεατρικού έργου.
.....

...Για τον Μοχάμαντ Άνουαρ αλ Σαντάτ συνηγορεί η Ίσιδα λέγοντας: «Ωστόσο, χάρη σ΄αυτόν το γιο το πνεύμα γύρισε στην πατρίδα. Η Αίγυπτος ξανακέρδισε την πλήρη αυτονομία της, όπως την είχε πριν την περσική εισβολή» (σελ. 232). Μικρή παρηγοριά για τους Κόπτες, τους αυτόχθονες Αιγύπτιους δηλαδή, που ενώ είχαν καταφέρει να διατηρηθούν σαν λαός παρά τους κατακτητές που πέρασαν από πάνω τους (Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίους), με τους άραβες έχασαν τη γλώσσα τους (διάβασα κάπου ότι τα κοπτικά σταμάτησαν να μιλιούνται ήδη από τον ενδέκατο αιώνα) και κατάντησαν διωκόμενη μειονότητα μέσα στην ίδια τους τη χώρα. Τα πρόσφατα αιματηρά γεγονότα είναι απλώς ένα επεισόδιο, και σίγουρα δεν θα είναι το τελευταίο. Και βέβαια δεν είναι οι μόνοι. Οι Βέρβεροι του Μαγκρέμπ μπορούν να μαρτυρήσουν γι αυτό, και μάλιστα όντας οι ίδιοι μουσουλμάνοι.

Η Πέρσα Κουμούτση είναι μια σπουδαία μεταφράστρια, όπως και σπουδαία συγγραφέας άλλωστε, που μεταφράζει κατευθείαν από τα αραβικά. Καλύτερη μεταφράστρια για το σπουδαίο έργο του Μαχφούζ (έχει μεταφράσει άλλα δώδεκα βιβλία του που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός) δεν θα μπορούσε να υπάρξει.

Μπάμπης Δερμιτζάκης

"Το Ασταθές βήμα" και άλλα διηγήματα, του Χρίστου Χατζήπαπα

Το «Ασταθές βήμα» του Κύπριου συγγραφέα Χρίστου Χατζήπαπα, κάθε άλλο από ασταθές είναι. Βήμα σταθερό, στιβαρό που αφήνει ξεκάθαρο το αποτύπωμα του στο έδαφος της σύγχρονης ελληνοκυπριακής λογοτεχνίας που τα τελευταία χρόνια αναζητά νέα θέματα, νέους ορίζοντες και νέους τρόπους προσέγγισης και γραφής. «Ό,τι κερδίζεται από τη ζωή χάνεται από την τέχνη;» αναρωτιέται ο συγγραφέας σε μια από τις ιστορίες του, αναφερόμενος στη ρήση του Όσκαρ Ουάιλντ. Αλλά έρχεται να διασώσει την τέχνη μέσα από την δική της αλήθεια, μέσα από την αληθοφάνεια της γραφής του, μέσα από την ανασύσταση της πραγματικότητας και το μεθοδικό ξεγύμνωμα των καταστάσεων, όπως και τη βαθμιαία αποκάλυψη των προσώπων στα διηγήματά του. Πνευματώδης, καυστικός, τολμηρός, δηκτικός περισσότερο με τον εαυτό του, συγκινητικός επίσης, αλλά σε κάθε περίπτωση αποκαλυπτικός. Η γραφή του νυστέρι που τέμνει και ξεσκεπάζει ώστε να δούμε βαθύτερα σε όλες σχεδόν τις ιστορίες του τον μέσα εαυτό του κόσμου του αλλά και του κόσμου μας. Το οξύμωρο ανταγωνίζεται τον πικρό ρεαλισμό, αναδεικνύοντας με ένα μοναδικό τρόπο τις απόψεις του συγγραφέα για τη ζωή, τον έρωτα, το χρόνο, τη φθορά που επιφέρει στις ανθρώπινες σχέσεις , αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό. Η βαναυσότητα του κωμικού, ο ερωτισμός και η ομορφιά της ασχήμιας, oι πόλεις των όμορφων και άσχημων πλασμάτων. Το οξύμωρο αποκτά τη δική του διάσταση στις ιστορίες του Χατζήπαπα και λειτουργεί καταλυτικά, εντούτοις ο ρεαλισμός δεν απουσιάζει στιγμή από το βιβλίο και είναι πάντα συνυφασμένος με το φαντασιακό, ενώ οι περιπλανήσεις του νου και της ψυχής αντιπαραβάλλονται με τα πραγματικά ταξίδια της ζωής , και τα οδοιπορικά των ηρώων. Τα φανταστικά-ονειρικά στοιχεία -παρότι δεν υπάρχουν παντού – συγκαταλέγονται στα προτερήματα του βιβλίου, χαρίζοντας ποιητικότητα και λυρισμό στις περιγραφές των τόπων και των ηρώων.

Σπάνια διαβάζει κανείς στις μέρες μας τέτοια πολυδιάστατα βιβλία, όπως Το ασταθές βήμα του Χρίστου Χατζήπαπα. Βιβλία που εμβαθύνουν στην ανθρώπινη ψυχή , διεισδύουν στην ουσία των αθρώπινων σχέσεων και σχολιάζουν με τέτοια σοφία, αλλά και με διάθεση αυτοσαρκασμού και διακωμώδησης τα κοινωνικά ήθη και τις νοοτροπίες ορισμένων δημόσιων λειτουργών. Εκτός λοιπόν από την ευαισθησία με την οποία χειρίζονται τα θέματά τους οι ιστορίες αυτές αποδίδουν με ακρίβεια και παραστατικότητα τα τοπικά χαρακτηριστικά, χωρίς όμως το γεωγραφικό στίγμα, η Βουλγαρία, η Ιταλία ή η Κύπρος να δεσμεύουν με τις ιδιομορφίες τους τη φαντασία του αναγνώστη. Οι ιστορίες του Χατζήπαπα, επειδή αποτελούν περιπλανήσεις στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου μπορεί να έχουν συμβεί οπουδήποτε.Θα έλεγα μάλιστα ότι το ύφος και η γραφή του κύπριου πεζογράφου είναι πολύ κοντά σε αυτό που θέλω εγώ να διαβάζω στα βιβλία της ελληνόφωνης λογοτεχνίας, θέματα και τρόπους που αναζητώ και δεν βρίσκω εύκολα. Παρά μόνο, ίσως, σε ελάχιστους συγγραφείς, μιας αλλης εποχής και με μια αύρα ποιητικού ρεαλισμού που σήμερα απουσιάζει.

Κλείνοντας θα ήθελα να παραθέσω από το βιβλίο μια φράση που περιγράφει τα συναισθήματα που ένιωσα ολοκληρώνοντας τις ιστορίες του Χατζήπαπα «οι τράνζιτο επιβάτες παρακαλούνται να περάσουν από το όνειρο στην πραγματικότητα, οι αποσκευές τους θα διαμετακομιστούν στην επόμενη πτήση , πραγματικές επίσης!»

Πρέπει να συγχαρούμε τον Χρίστο Χατζήπαπα. Να είναι καλά γι' αυτό το δώρο σε μία εποχή άκρατης ευτέλειας και έλλειψης καλλιέργειας και λογοτεχνικότητας. Αλλά να τιμήσουμε και την Κύπρο μας επίσης, για τους καλούς συγγραφείς της.

*Αφορμή για να διαβάσω Κυπρίους συγγραφείς υπήρξε το βιβλίο του Αλέξη Ζήρα "Όψεις της Κυπριακής Πεζογραφίας, 1900-2000" που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πάπυρος. Το "Ασταθές βήμα και άλλα διηγήματα" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Γαβριηλίδης".

Αγγέλικα, η μαντενούτα: της Ελένης Κεκροπούλου, εκδόσεις Ωκεανός.

Το μυθιστόρημα της Ελένης Κεκροπούλου «Αγγέλικα η μαντενούτα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ωκεανός, χωρίς καμία απολύτως διάθεση υπερβολής, ή φιλοφρόνησης είναι ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που αναπαριστά με ειλικρίνεια και χωρίς την παραμικρή διάθεση ωραιοποίησης, μια ολόκληρη εποχή και τα πάθη μιας ξακουστής οικογένειας της Επτανήσου την εποχή των Ταμπακιέρηδων, των Κόντε και των ποπολάρων.

Με αφηγηματική δεινότητα, έντιμη και ουδέτερη, σχεδόν αποστασιοποιημένη ματιά, η δημιουργός περιγράφει την ιστορία της Αγγελικής, της μητέρας του Διονυσίου Σολωμού, ρίχνοντας φως στις σκοτεινές εκείνες πτυχές της ζωής της που προκάλεσαν πόνο, αλλά και την ανελέητη διαπόμπευση της οικογένειας του μεγάλου ποιητή Διονυσίου Σολωμού αλλά και του ιδίου, φυσικά, στιγματίζοντας για πάντα την ίδια και τα παιδιά της. Αλλά είναι επίσης και η ιστορία της Ζακύνθου και των Επτανήσων αφού αναπαριστά με αληθοφάνεια την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της περιοχής κατά την ιταλική κυριαρχία. Παρά τη μυθιστορηματική διάσταση του βιβλίου, τα ρεαλιστικά στοιχεία του συγκαταλέγονται στα δυνατά σημεία του βιβλίου, ενώ οι ήρωες πραγματικοί και πλασματικοί ξεπηδούν μέσα από τις σελίδες του λυτρωμένοι,. Αποκτούν σάρκα και οστά, και μοιάζουν, θα έλεγε κανείς, να αναγεννήθηκαν μέσα από τα γραπτά και με την πένα της συγγραφέως για να υπεραμυνθούν της φήμης τους να διεκδικήσουν τα δίκαια τους, να δικαιωθούν μετά θάνατο.

Ειλικρινές, πιστό, τολμηρό, συγκινητικό, αποκαλυπτικό είναι λίγα μόνο από τα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να αποδοθούν σε αυτό το μυθιστόρημα, ενώ ακόμα και η ποιητικότητα και ο λυρισμός στις περιγραφές δεν αφαιρούν από την ρεαλιστική και ιστορική του διάσταση και χροιά. Σε αυτό συντείνουν εκτός των άλλων και οι πιστευτοί διάλογοι, συχνά εμπνευσμένοι από τις επιστολές που εντόπισε η συγγραφέας στη διάρκεια της μακρόχρονης έρευνας της ενσωματώνοντας τες έπειτα με μεγάλη επιτυχία στο βιβλίο της μαζί με την εντοπιότητα της γλώσσας που φρόντισε να διατηρήσει και άλλα. Οι επιστολές που παρατίθενται στο βιβλίο είναι αυθεντικές προσδίδουν στο βιβλίο μια ακόμα διάσταση αυτής της ιστορικής περιόδου, ενώ οι 'κινηματογραφικές' περιγραφές (ροή κινηματογραφική, γρήγορες αλλαγές σκόπευσης), η ανεπιτήδευτη προσέγγιση, αναδεικνύουν μοναδικά την υποκρισία της εποχής και των αντίστοιχων ηθών που εκπροσωπεί (η εποχή) και τα απομυθοποιεί.

Πολλά συγχαρητήρια αξίζουν στην Ελένη Κεκροπούλου για το θαυμάσιο αυτό έργο!